Przyczyny powstawania pożarów są różne, do najczęściej spotykanych zalicza się:
1. Nieostrożność osób dorosłych jak i dzieci przy posługiwaniu się ogniem otwartym np. płomieniem, zapałkami, itp. np.:
• porzucanie nie wygaszonych papierosów i zapałek w otoczeniu materiałów parnych,
• palenie tytoniu w miejscach podatnych na zapalenie i wybuch,
• stosowanie ognia w otoczeniu par cieczy i gazów palnych,
• palenie ogniska bez zachowania wymaganych zasad bezpieczeństwa p.poż,
• wypalanie traw i pozostałości po uprawach rolnych,
• nieostrożne obchodzenie się ze świecami, lampami naftowymi itp.
2. Nieostrożność osób dorosłych jak i dzieci przy posługiwaniu się substancjami łatwopalnymi np.:
• stosowanie płynów łatwo zapalnych do zmywania różnego rodzaju nieczystości,
• pranie odzieży w benzynie lub innym rozpuszczalniku,
• rozpalanie pieców przy użyciu cieczy łatwo zapalnej,
• nieostrożne przelewanie cieczy łatwo zapalnej np. w pobliżu źródła ognia i promieniowania cieplnego,
• niewłaściwe posługiwanie się substancjami pirotechnicznymi (sztuczne ognie).
3. Nieostrożność osób dorosłych przy prowadzeniu prac pożarowe niebezpiecznych:
• niewłaściwe przygotowanie stanowiska pracy do prowadzenia prac spawalniczych, a w tym nieprzestrzeganie reżimu przewidzianego w instrukcji,
• brak właściwego nadzoru nad procesem spawalniczym,
• prowadzenie prac remontowo - budowlanych z użyciem ognia w pobliżu materiałów palnych.
4. Wady urządzeń i instalacji elektrycznych oraz ich nieprawidłowa eksploatacja. Np.:
• nieprawidłowo dobrana lub wykonana instalacja elektryczna,
• przeciążenie instalacji elektrycznej,
• wady i uszkodzenia instalacji jak i urządzeń,
• nie usuwanie wad mających wpływ na awarie w instalacji elektrycznej,
• eksploatacja prowizorycznych urządzeń elektrycznych,
• eksploatacja punktów świetlnych (żarówek) w bliskiej odległości od materiału palnego,
• samowolna, niefachowa naprawa instalacji i urządzeń,
• naprawa bezpieczników drutem,
• stosowanie palnych osłon na punkty świetlne,
• zewnętrzne mechaniczne uszkodzenia instalacji.
5. Wady elektrycznych urządzeń ogrzewczych oraz ich nieprawidłowa eksploatacja np.:
- eksploatacja elektrycznych urządzeń grzewczych niesprawnych technicznie lub wykonanych prowizorycznie samodzielnie, pozostawienie bez dozom przenośnych urządzeń grzejnych, itp.
- eksploatacja urządzenia grzejnego bez zabezpieczenia na palnym podłożu lub w pobliżu materiału palnego.
6. Wady oraz nieprawidłowa eksploatacja urządzeń ogrzewczych na paliwo. Przykłady:
- niewłaściwy dobór oraz stan techniczny urządzenia ogrzewczego (pęknięcia, nieszczelności),
- nie zachowanie wymaganej odległości urządzenia ogrzewczego od materiału palnego,
- wysypywanie żaru piecowego (szlaki) w miejscu narażonym na zapalenie,
- uszkodzenia kominów, palenisk, przewodów dymowych i spalinowych,
- występowanie (wbudowanie) palnych elementów konstrukcyjnych (drewnianych) w kominie,
- niewłaściwa obsługa urządzeń i instalacji na gaz propan - butan w butlach,
- suszenie lub przechowywanie materiałów palnych jak odzież, paliwo w bliskim sąsiedztwie źródeł ognia i ciepła,
- zbyt intensywne palenie powodujące wydobywanie się iskier z komina lub zapalenie sadzy,
- brak nadzoru nad piecami w czasie palenia w nich.
7. Wady urządzeń mechanicznych oraz nieprawidłowa ich eksploatacja np.:
- nieprawidłowy dobór konstrukcyjny urządzenia mechanicznego np. powodującego stałe tarcie,
- brak konserwacji urządzeń np. łożysk powodujących nagrzanie materiał przyległego,
- pozostawienie maszyn i urządzeń lub aparatur w czasie pracy bez opieki i nadzoru,
- brak konserwacji instalacji wentylacyjnej i klimatyzacyjnej.
8. Wady procesów oraz nieprzestrzeganie reżimów technologicznych. Przykłady:
- niewłaściwy dobór urządzeń i instalacji (wytrzymałość, średnica, ciśnienie itp.),
- niewłaściwe dozowanie cieczy łatwo zapalnej w urządzeniu,
- nadmierne podgrzewanie pojemników z płynami łatwo zapalnymi,
- pozostawienie bez dozoru pracujących urządzeń technologicznych,
- przekraczanie reżimu technologicznego takich jak temperatura, ciśnienie, itp.,
- nieszczelności aparatury i urządzeń powodujących wyciek cieczy itp.,
- samodzielne usuwanie automatyki sterowania i kontroli urządzenia.
9. Nieprawidłowe magazynowanie substancji niebezpiecznych np.:
• niewłaściwe składowanie materiałów i surowców mogących wchodzić z sobą w reakcje chemiczne, bądź też reagujących na ciepło, światło, wilgoć itp.,
• przechowywanie materiałów palnych w nieszczelnych naczyniach lub podatnych na stłuczenia.
10. Samozapalenie się materiałów.
Samozapalenie powstaje na skutek zachodzących procesów biochemicznych w materiale podatnym na takie czynniki. Proces ten powoduje samoogrzewanie i w konsekwencji często prowadzi do samozapalenia, któremu ulegają materiały zaolejone np. zbite w skrzyni czyściwo, materiały wilgotne takie jak węgiel, siano, pasza, nawozy sztuczne niewłaściwie składowane.
11. Wyładowania elektryczności - dzielą się na:
- wyładowania atmosferyczne (pioruny), - wyładowania elektryczności statycznej.
Powstałym wskutek wyładowań atmosferycznych pożarom można zapobiegać tylko zakładając właściwie wykonane instalacje odgromowe czyli piorunochronne. Elektryczność statyczna polega na powstawaniu ładunków elektrycznych na częściach maszyn, instalacjach, pasach transmisyjnych itp., miejscach, gdzie następuje stykanie się i rozdzielanie różnych ciał, tarcie, przelewanie, przewijanie, chodzenie w gumowym obuwiu itp. co powoduje powstawanie iskier. Zapobiegać temu można poprzez uziemianie różnego rodzaju maszyn, zbiorników i instalacji.
12. Podpalenia. Najczęściej podpalenia powstają na tle:
- zazdrości lub konkurencji, - chęci ukrycia nadużyć finansowych,
- zatarcia śladów po przestępstwie, - otrzymania zysku z tytułu odszkodowania,
- choroby psychicznej itp.
13. Inne przyczyny pożarów, między innymi:
• iskry wydobywające się z parowozu lub urządzenia szlifierskiego,
• magazynowanie materiałów palnych w pobliżu budynków,
• stosowanie iskrzących urządzeń i obuwia w pomieszczeniach zawierających stężenia gazów lub płynów wybuchowych,
• otwieranie beczek z rozpuszczalnikiem przy użyciu iskrzących narzędzi,
• nie oczyszczanie w przewidzianych terminach przewodów dymowych i spalinowych.