Odleżyny: jak im zapobiegać?

Odleżyny są jednym z najbardziej dokuczliwych skutków długotrwałej rekonwalescencji, która wymaga stałego leżenia w łóżku. Cierpią na nie zarówno pacjenci szpitalni, jak i wracający do zdrowia we własnym domu. Odleżynom można jednak skutecznie zapobiegać, choć wymaga to sporego wysiłku ze strony bliskich chorego.

Czym są odleżyny?

Odleżyny to rozległe, miejscowe rany, które powstają w wyniku długotrwałego ucisku na tkanki. Jeśli chora osoba przez dłuższy czas się nie rusza, nie zmienia pozycji, nie spaceruje, to prędzej czy później na jej skórze pojawią się zaczerwienienia. Wystąpią również  dolegliwości bólowe. Z czasem obrzęki zaczną się powiększać i zmieniać kolor na siny.

Kolejnym etapem jest nadmierne łuszczenie się naskórka, przez który sączy się płyn surowiczy. Jeśli nie zostaną podjęte zdecydowane kroki zaradcze, dojdzie do obumarcia tkanek skóry i pojawienia się tzw. nadżerek. W taki właśnie sposób powstają odleżyny, którym towarzyszy bardzo nieprzyjemny zapach oraz ogromny ból.

Odleżyny bezpośrednio zagrażają zdrowiu pacjenta. Nieleczone mogą spowodować zapalenie szpiku kostnego, a nawet być przyczyną śmierci. Dlatego absolutnie nie wolno ich bagatelizować. Najlepiej po prostu im zapobiegać.

Warto wiedzieć

Odleżyny najczęściej pojawiają się na skórze w okolicach kręgosłupa, ale mogą też występować na potylicy, łokciach, piętach czy w zgięciu kolanowym. Wiele zależy tutaj od pozycji, w jakiej leży pacjent.

Profilaktyka przeciwodleżynowa

Podstawą jest stałe kontrolowanie stanu skóry chorej osoby. Trzeba minimum 2 razy dziennie sprawdzać, czy na ciele nie pojawiają się niepokojące zmiany.

W zapobieganiu odleżynom bardzo ważne jest regularne zmienianie pozycji, w jakiej odpoczywa chora osoba. Należy to robić minimum co 2 godziny, o ile jest to oczywiście możliwe (pacjent nie jest podłączony do aparatury podtrzymującej życie).

W przypadku pacjentów, którzy w łóżku mają spędzić wiele tygodni, bardzo rozsądne będzie zainwestowanie w specjalny materac przeciwodleżynowy, dostępny w każdym specjalistycznym sklepie medycznym. Nie jest tani (może kosztować nawet kilka tysięcy złotych), ale znacząco zmniejsza ryzyko wystąpienia odleżyn. Alternatywą dla materaca może być wyściełanie łóżka owczą skórą.

Niezbędnym elementem profilaktyki przeciwodleżynowej jest częste zmienianie pościeli i bielizny chorego, dbanie o higienę pacjenta, stosowanie delikatnych środków zwilżających skórę (np. oliwki dla niemowląt) oraz wykonywanie masaży.

Osoba, która ma przed sobą wielotygodniowe leżenie w łóżku, powinna również przejść na dietę bogatą w białko, cynk oraz witaminę C. Jadłospis najlepiej skonsultować ze szpitalnym dietetykiem.